Làm gì để các tỉnh ĐBSCL vẫn có thể phát triển công nghiệp, dịch vụ thông qua phát triển các khu công nghiệp (KCN) - dân cư nhưng không đẩy người nông dân vào chỗ mất nghề, phải xa xứ kiếm sống? Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Võ Hùng Dũng - giám đốc VCCI Cần Thơ - nói
 Trong khoảng ba năm trở lại đây, việc qui hoạch phát triển các KCN diễn ra hết sức ồ ạt ở các địa phương. Tỉnh nào cũng có KCN khiến một phần không nhỏ đất nông nghiệp bị chuyển đổi mục đích sử dụng.

Từ năm 2001 đến nay, diện tích đất nông nghiệp bị giảm khoảng 500.000ha. Khả năng tăng năng suất rất chậm trong khi tốc độ mất đất lại xảy ra hết sức nhanh chóng. Nếu không chấn chỉnh sẽ đe dọa đến an ninh lương thực. Tại ĐBSCL người ta cũng dựa vào "đất không hiệu quả” để chuyển đất sang phi nông nghiệp khiến gánh nặng này dồn cho những vùng chuyên canh lúa như vùng tứ giác Long Xuyên, Đồng Tháp Mười. Khi giá gạo tăng cao, người dân sẽ đẩy mạnh sản xuất, tăng vụ khiến đất bị thoái hóa nhanh chóng. Đó là vấn đề đáng báo động.

Tại An Giang theo qui hoạch, đến năm 2010 sẽ giảm 17.000ha đất nông nghiệp và đến 2020 giảm 31.000ha. Nếu tính con số bình quân và nhân cho các tỉnh ĐBSCL thì số diện tích đất nông nghiệp bị mất cũng trên 200.000ha, tức đã lớn hơn diện tích của tỉnh Vĩnh Long (khoảng 149.000ha). Đừng nghĩ chúng ta có thể xuất khẩu gạo mãi.

*Phải chăng ĐBSCL đang phát triển công nghiệp một cách tự phát mà không theo qui hoạch nào? - Trung ương cũng có qui hoạch tổng thể. Các địa phương cũng có qui hoạch của mình nhưng đi vào thực tế lại như không có qui hoạch gì cả. Vì những qui hoạch đó không có chất lượng, chưa căn cứ vào những điều kiện cụ thể cũng như những dự báo trong thời gian dài. Nhà đầu tư khi đến địa phương tìm hiểu cơ hội đầu tư họ sẽ nhìn vào tiềm năng thị trường, các điều kiện làm ăn chứ không phải các bản qui hoạch.

Nếu nhà đầu tư thấy thuận lợi tiềm năng, họ sẵn sàng phá vỡ những qui hoạch ấy. Các địa phương vì muốn phát triển, muốn thu hút nhà đầu tư nên cũng thỏa hiệp để phá vỡ qui hoạch. Như vậy, quyền lợi của nhà đầu tư đã được đặt trên hết.

Chúng tôi đi thực tế tại nhiều KCN đều nhận thấy các tỉnh rất quan tâm đến phát triển công nghiệp nhưng không tỉnh nào quan tâm đến vấn đề xử lý nước thải, nước sinh hoạt cho dân cư. Họ chỉ nghĩ làm sao cho có KCN thôi mà chưa tính đến các trách nhiệm xã hội. Những nông dân lâu nay vẫn quen với nghề nông, giờ vô khu tái định cư họ làm gì để sống. Nghiên cứu mới đây cho thấy cứ mỗi hecta đất bị lấy đi sẽ có 10 lao động bị ảnh hưởng. Và việc thu hồi đất nông nghiệp trong năm năm tới sẽ ảnh hưởng tới 2,5 triệu người.

* Làm thế nào để đảm bảo mục tiêu vừa phát triển vừa đảm bảo sự ổn định xã hội?

- Phải thay đổi nhận thức về nông nghiệp. Trước hết phải có những lớp tập huấn, đào tạo để giúp người nông dân có kiến thức về sản xuất, kinh doanh, làm cho người nông dân ham kinh doanh. Thứ hai, nên coi mặt trận nông nghiệp nông thôn là mặt trận lớn. Đầu tư và cung cấp hệ thống thông tin để người dân có thể học cách sản xuất, chữa bệnh cây trồng và giới thiệu sản phẩm. Khi người nông dân có kiến thức sẽ tạo động lực cũng như áp lực để chính quyền đổi mới, bởi hiện tại hầu như tiếng nói người nông dân chưa đến được các cấp có thẩm quyền khi tiến hành qui hoạch.

Nhận thức về công nghiệp cũng phải thay đổi. Hiện tại công nghiệp đang phát triển theo bề rộng, dàn trải và ô nhiễm. Theo một đánh giá gần đây, 70% máy móc tại các KCN ở ĐBSCL là máy từ TP.HCM thải ra. Dòng vốn đầu tư của nước ngoài sẽ ngày càng nhiều, công nghệ cũng sẽ tân tiến hơn.

Nếu đất đai đã cho thuê hết thì đất đâu để đón những nhà đầu tư "chất lượng" với những công nghệ hiện đại này. Thà phát triển chậm mà chắc còn hơn phát triển ào ạt nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Khi phát triển công nghiệp cần chú ý đến phát triển hạ tầng, giao thông, hỗ trợ và cung cấp tri thức cho dân cư trong khu vực ảnh hưởng. Có như vậy mới đảm bảo cho sự phát triển bền vững.

(nguồn :http://www.tuoitre.com.vn)